Spinoza: ruimte voor ontwikkeling - Baruchje 14 december 2023

Beste collega's,

De maand december is een maand vol tegenstrijdigheden. Dat begint al bij de naam. We noemen onze twaalfde maand namelijk 'decem' = 'de tiende'. We stimuleren leerlingen om nog even vol te houden, maar we maken ze gek door de maand vol te stoppen met allerhande activiteiten. Medewerkers voelen die onrust ook en iedereen is aan vakantie toe, maar in die vakantie wordt ook weer van alles gepland. En toch brengen de lichtjes een bepaalde sfeer mee. 

Die sfeer en kerst associëren we vaak met vrede, maar alle nieuwskanalen laten onrust en oorlog zien. Het is onze opdracht om leerlingen voor te bereiden op hun rol in de samenleving, maar hoe helder is dat beeld van die samenleving? Veel leerlingen gaan gebukt onder de onzekerheden; ook als ze dat niet openlijk uitspreken. Aan ons de moeilijke maar dankbare taak om hen naast de lesstof ook perspectief te bieden. 

Dat perspectief zoeken doen we als bestuur ook met de scholen. We voeren schoolontwikkelgesprekken om de scholen te vragen waar hun ambities liggen en wat ze willen doen om die ambities te realiseren. Deze gesprekken worden twee keer per jaar gevoerd. De eerste serie gesprekken is gaande. 

De directeur is natuurlijk niet de enige die de koers van de school bepaalt, maar speelt daarin wel een belangrijke rol. Sinds het begin van dit schooljaar hebben we daar het nodige zien veranderen. Philip de Vries stapte over naar Zoetermeer, Leonie Drabbe ondertekent nu mede het voorwoord als bestuurder en Michel Zorge heeft er uiteindelijk voor gekozen om in de zaak van zijn vrouw te gaan werken. Op het 's Gravendreef College is de leiding nu in handen van Arjen Ravensbergen en Susannah Herman heeft op Gymnasium Novum het stokje overgenomen. Op Veurs Lyceum neemt Guus Rus de rol van rector waar. 

Bij ambities horen talenten en dat is het thema van de studiedag op 7 maart aanstaande: 'Spinoza's got talent!' De studiedag vorig jaar was een enorm succes en uit de evaluatie kwam naar voren dat veel collega's zelf ook wel een workshop willen geven. Nicole Thöne is de spin in dit talentenweb en wie geïnteresseerd is kan zich bij haar melden.

Tot slot: De cao heeft geleid tot een loonsverhoging van 10% om het onderwijs aantrekkelijker te maken om in te werken. Desalniettemin zien we dat het vervullen van vacatures heel veel moeite kost. We maken ons dan ook wel zorgen over de vraag of we op termijn wel genoeg collega's kunnen vinden om onderwijs te kunnen blijven geven. Willen we toekomstige collega's aan kunnen trekken, dan zullen we echt meer aan de slag moeten met opleidingsscholen. Het ministerie van OCW denkt dat het tekort aan docenten opgelost kan worden door meer regionale samenwerking. Daarvoor loopt inmiddels een pilot in de vorm van 'Onderwijsregio Haaglanden', waarin besturen regionaal samenwerken. Of die samenwerking ook de oplossing gaat bieden valt nog te bezien. Het probleem is een tekort aan bevoegde docenten; meer bestuurlijk overleg levert niet per se meer bevoegde docenten op. 

We hopen dat we binnen Spinoza voldoende ruimte bieden aan medewerkers om zich verder te ontwikkelen. Wij zien daarin meer heil dan in nog meer overleg. 

Met hartelijke groet,

Leonie Drabbe en Peter Lamers
Bestuur Scholengroep Spinoza

LEF op het Maartens: ‘We hebben het vak godsdienst verdieping en verbreding gegeven’

Op het Sint-Maartenscollege wordt sinds dit schooljaar het nieuwe vak LEF gegeven: levensbeschouwing, ethiek en filosofie. “We hebben het vak dat voorheen ‘godsdienst’ heette met elkaar naar deze tijd gehaald,” vertelt Marlijn Passchier-Storm, die het vak geeft en mede ontwikkelde. “Doordat we sterk thematisch werken, sluiten we aan bij de belevingswereld van de leerlingen. En we hebben er een meer filosofische insteek aan gegeven.”

Marlijn gaf de afgelopen jaren godsdienst op het Maartens. “Als docenten merkten we dat het vak niet tot de verbeelding sprak bij de leerlingen. Als je nagaat dat maar zo’n vijf procent van onze populatie religieus is, is dat ook niet zo vreemd.” Met de sectie gingen ze het gesprek aan: hoe kunnen we dit vak meer laten leven voor onze leerlingen? Vanuit de katholieke identiteit van de school bestond nog steeds de wens om aandacht te geven aan zingeving en levensbeschouwing. “We zijn met elkaar gaan zitten en zijn met een leeg blad begonnen. Wat willen we precies doen? Hoe zou ons ideale vak eruitzien? Hoe brengen we verbreding en verdieping? Daar hebben we vervolgens een methode bij gezocht. We kwamen al snel uit op de methode Perspectief, die goed paste bij onze visie, vooral door de thematische aanpak.”

Thematisch werken
“In het oude vak godsdienst bepaalden de verschillende religies de opbouw van de lessen. We behandelden bijvoorbeeld eerst het jodendom en daarna de islam. Nu schieten we veel meer heen en weer tussen de verschillende tijdperken. We gaan uit van een bepaald thema, denk aan ‘de toekomst’ of ‘het menselijk lichaam’. Dan behandelen we verschillende visies op dat thema, bijvoorbeeld: hoe kijkt het christendom hiernaar en hoe verschilt dat van hoe humanisten ernaar kijken?” Zo doen de leerlingen ook veel kennis op over verschillende religies en levensbeschouwingen, maar dan aangeboden in een context die het voor hen aansprekender maakt.”

De waarheid niet in pacht
Het is niet alleen de thematische opzet die nieuw is. Mede dankzij de ‘f’ van filosofie is het ook een vak waar niet alles zwart of wit is. Marlijn: “Leerlingen zijn gewend dat wat ze leren, de waarheid is. Zo werkt het vaak bij wiskunde of economie, maar bij dit vak zit het anders. We bieden verschillende perspectieven aan, we laten zien welke mogelijkheden er zijn en wat de taal is die we gebruiken voor een onderwerp. Maar we zeggen niet: dit klopt en dit niet. Dat vinden leerlingen soms best wennen.”

Bezinning en verdieping
Een keihard doel heeft de sectie niet voor de komende jaren. “We zijn heel blij dat we het vak hebben kunnen behouden, want dit is toch een vak dat snel sneuvelt in de strijd om de uren. Het is heel tof dat we aandacht kunnen blijven besteden aan bezinning en verdieping. We zien dit schooljaar als een jaar van trial and error. Met de ervaringen die we nu opdoen, gaan we het vak volgend jaar verder aanscherpen en verbeteren.”

Amplitie op het Grotius: leren van de dingen die goed gaan

Spreek je met je leidinggevende over hoe het gaat op het werk? Grote kans dat je al snel uitkomt bij verbeterpunten. “Op zich logisch”, zegt Pearl Sabiran, HR-adviseur bij Spinoza. “Maar wat je dan laat liggen is de vraag: wat gaat er wel goed gaat en waarom is dat? Als je dat eenmaal weet, kun je de talenten die je daarvoor gebruikt ook op andere terreinen inzetten.” Deze positief-waarderende manier van denken heet ‘amplitie’. Samen met Harm Lelieveld, rector van het Grotius College, is Pearl sinds dit schooljaar bezig om de amplitieve cultuur vorm te geven op school. 

Amplitie is een begrip dat zijn basis vindt in de positieve psychologie. In de context van HRM staat het voor bevorderen van positieve elementen in medewerkers: denk aan bevlogenheid, gezondheid en welbevinden. Harm: “Toen ik op het Johan de Witt-gymnasium in Dordrecht werkte, had ik een rector die veel met de positief-waarderende cultuur bezig was. Op die school waren ze daar erg ver mee, dat vond ik heel inspirerend. Vervolgens maakte ik de overstap naar het Grotius, waar we willen werken aan een positieve cultuur met bevlogen medewerkers.”

Vaart maken
Pearl had even daarvoor een opleiding in het amplitieve gedachtegoed gevolgd en het kostte haar weinig moeite om Harm te enthousiasmeren. Ze besloten direct vaart te maken om amplitie een plek te geven binnen het Grotius. Pearl: “We hebben een werkgroep samengesteld en zijn aan de slag gegaan. Daarbij hebben we gelijk gezegd: als we dit goed willen doen, moet er draagvlak voor zijn binnen de school. Daarom hebben we een werkgroep samengesteld waarin ook de medewerkers vertegenwoordigd waren.” Behalve Pearl en Harm zaten twee afdelingsleiders en een collega uit de MR in de werkgroep.

 “Aan het begin van dit schooljaar gingen we van start met de eerste amplitieve gesprekken op het Grotius,” vertelt Harm. “We nodigen de collega’s gefaseerd uit voor een ontwikkeldialoog. Daarin hebben we de leidinggevende meegegeven: het initiatief moet bij de collega liggen, dus probeer het stuur daarin niet over te nemen.” 

Vanuit de werkgroep was er de vrees dat aanpak als zweverig kon worden ervaren, maar dat blijkt in de praktijk mee te vallen. Harm: “De ervaringen tot nu toe zijn heel positief. Collega’s stellen zich open en durven zich uit te spreken. Soms merk je wel dat ze het niet gewend zijn om zo over hun eigen talenten te praten. We zijn dan ook met elkaar aan een leertraject bezig.”

Amplitie in de schoolcultuur
Op den duur moet amplitie in het DNA van de school zitten. “Amplitie is meer dan alleen op een bepaalde manier het gesprek voeren”, legt Pearl uit. “Het is een cultuur die gericht is op de groei en ontwikkeling van alle medewerkers.” Een van de andere vormen waarin die manier van denken terugkomt, is de digitale observatietool (DOT) die op het Grotius wordt gebruikt. Die tool legt lesobservaties digitaal vast, waarna de docent deze zelf kan terugkijken. Zo wordt de feedback na een lesbezoek concreet en ziet de docent wat het effect van bepaalde handelingen op de leerlingen is. De bedoeling is dat de observator dit dan weer vanuit een positief-waarderende insteek bespreekt. Harm en Pearl geven aan dat zowel leidinggevenden als medewerkers zich hierin verder zullen moeten bekwamen.

“Je merkt dat het vaak nog wennen is, zo’n nieuwe benadering,” vertelt Harm. “Een tijdje terug vroeg ik aan een startende docent: in welke klas gaat het heel goed; waar ben je tevreden? Dan kom ik daar eens kijken. Die reageerde verbaasd: waarom nu juist in die klas? Dat laat zien dat we het niet gewend zijn om te leren van de dingen die goed gaan. En dat is precies wat amplitie is.”

Samen naar een toekomstbestendige onderwijsorganisatie vanuit ‘Spinoza on the move’

Het visiedocument Spinoza on the move brengt ons als scholengroep in beweging. Twee groepen Spinoza-collega’s volgen dit schooljaar de training ‘Ruimte houden voor innovatie’, waarin ze aandacht besteden aan veranderprocessen en hoe je daarbij de hele organisatie betrekt. Léon van Es, manager financiën en beheer: “Eén van de dingen die we al hebben ervaren: verandering begint bij verbinding.” 

Scholengroep Spinoza is als organisatie de laatste jaren flink gegroeid als gevolg van de fusie. Léon: “We merken dat we als Buro niet altijd kunnen voldoen aan de verwachtingen die leven. Dat heeft enerzijds alles te maken met de onderbezetting die er was (en deels nog is). Inmiddels zijn er al mensen bij gekomen, maar bijvoorbeeld als het gaat om onderwijskwaliteit hebben we nog niet alles ingevuld. Dat is één kant van het verhaal, maar we denken dat we ook op andere manieren slagvaardiger kunnen worden. Denk aan het verbeteren van de interne communicatie en het professioneler inrichten van processen in de organisatie.” Om op die vlakken een professionaliseringsslag te kunnen gaan inzetten, volgen zowel medewerkers als leidinggevende de training ‘Ruimte houden voor innovatie’. 

Verandering begint bij verbinding
De training van Ruimtehouders is speciaal ontwikkeld voor organisaties die een verandering willen inzetten en daarbij het hele team mee willen krijgen. Een belangrijk aspect daarbij is dat de verandering ook vanuit de mensen zelf moet komen. Léon: “Je leert in deze training onder andere hoe je zelf bijdraagt aan verandering. Je kunt pas met elkaar een verandering in gang zetten als er eerst sprake is van verbinding.” Daarom start de training op een persoonlijke en kwetsbare manier, onder andere met een ‘back bone’-oefening. 

“Waar het om draait in zo’n oefening, is dat je inzicht krijgt in waar jij energie van krijgt, waar jouw drive ligt. De onderwerpen liggen op een vel papier op de grond, dat zijn onder meer geschiedenis, leiderschap en ambities. Vervolgens stap je naar het onderwerp waar je het over wilt hebben en vertel je wat dit voor jou persoonlijk betekent.” Dat levert een kwetsbare en mooie setting op waarin collega’s heel open vertellen en elkaar goed leren kennen. “Ik vond het mooi om collega’s op een heel andere manier dan normaal te zien en spreken. Dat werkt echt verbindend.” 

Net als Leonie Drabbe, die deze training ook volgt, paste Léon diezelfde aanpak toe op het Buro bij enkele collega’s. Léon: “Met mijn directe collega’s zijn we op een vergelijkbare manier aan de slag gegaan, door eerst het persoonlijke gesprek te voeren. Dan merk je dat er daarna ruimte ontstaat om het over de organisatie te hebben.” 

3TO-overleg
Medewerkers en leidinggevenden volgen een afzonderlijke training, maar vinden elkaar in een 3TO-overleg. 3TO staat voor ‘Teamtraject Transitie naar Toekomstgericht Onderwijs’. Dit teamtraject richt zich op het vernieuwen van het onderwijs op een integrale manier. De bedoeling is uiteindelijk dat je niet alleen enkele lessen of processen verandert, maar dat je hele team, school en scholengroep in beweging komt. Léon: “Onder begeleiding van een externe trainer spreken we over wat we willen veranderen en hoe we dat willen doen. We hebben inmiddels de eerste bijeenkomsten gehad, waarin we ook weer begonnen vanuit de persoonlijke benadering. Tot en met de eerste helft van 2024 hebben we nog een aantal bijeenkomsten, waarin we steeds concreter tot antwoorden en plannen komen.”

Vanuit verbinding naar verandering, dat vat het traject mooi samen volgens Léon. “De trip naar Terschelling met schoolleiding, bestuur en Buro heeft daar ook zeker aan bijgedragen.”

Wat jou beweegt, brengt ons verder: directeuren, Buro en bestuur waaien uit op Terschelling

‘Wat jou beweegt, brengt ons verder’. Vanuit deze gedachte vertrokken de directeuren/rectoren van Scholengroep Spinoza, het bestuur en een afvaardiging van het Buro met een echte schoolbus vanuit Grotius Delft naar Terschelling. 

Met behulp van speciale kaartjes kwamen al direct waardevolle gesprekken op gang en hadden we voordat de file ons voorbij het Bingoal Stadion had gebracht al gepraat over wezenlijke leermomenten in ons werk. De driedaagse was een mengeling van teambuilding (zoals ‘island games’, een zangworkshop en met 4x4’s over het strand rijden) en samen leren, met behulp van oud-volleybalinternational Edwin Benne die nu een eigen bureau rond training en coaching heeft. Hij ging met ons in gesprek over leiderschapsgedrag, feedback en het concreter maken van de kernwaarden van Spinoza.

De afgelopen jaren zijn er veel nieuwe directeuren bij Spinoza aangesteld. Daarom was het met name zo belangrijk dat we met elkaar zaten opgesloten op een stormachtig eiland. Veel van de uitdagingen waar we in het onderwijs dagelijks mee te maken krijgen gaan niet over één school. Als je elkaar dan goed kunt vinden binnen een scholengroep heeft de leerling daar baat bij: dankzij uitwisseling en samenwerking vinden we niet allemaal het wiel uit. Maar je kunt elkaar alleen maar vinden als je elkaar kent - en daar heeft Terschelling een grote bijdrage aan geleverd. 

Deel jij je talent?

Na het succes van vorig jaar zijn wij al volop in voorbereiding voor de volgende Spinozadag. Op 7 maart 2024 is het zover en maken wij er samen weer een mooie dag van. Dit jaar is het thema:
 
Wat jou beweegt, brengt ons verder!
 
Op deze dag zetten wij in op de talenten die wij allen bezitten en waar wij elke dag impact mee maken. Lijkt het jou leuk om jouw talent met anderen te delen? Alleen of met een collega? Meld je dan aan voor Spinoza's Got Talent. We zien je graag op de vrijblijvende informatiebijeenkomst op donderdag 11 januari 2024.

Bekijk het nieuwe schooljaarverslag van Scholengroep Spinoza

Benieuwd naar wat we als Scholengroep Spinoza en als scholen allemaal gedaan en bereikt hebben in 2022-2023? Bekijk dan ons nieuwe schooljaarverslag in magazinevorm.

Nieuwe naam interscolair festival: Young Minds Scholenfestival

Op vrijdag 16 februari 2024 vindt op het Sint-Maartenscollege het interscolair festival plaats. In de gangen van bijna alle vo-scholen in onze gemeente hingen de afgelopen tijd posters om leerlingen op te roepen een passende naam te verzinnen voor het festival. Shiera Stassen uit klas 1t1 van het Maartens verzon ‘Young Minds Festival’ en werd daarmee de winnaar (zie foto). Hidde Boersma van het Novum verzon ‘Scholenfestival’. De organisatie besloot vervolgens deze twee namen te verenigen in de kersverse naam Young Minds Scholenfestival en ook Hidde kreeg de prijs. Hoe interscolair wil je het hebben?

Interscolaire culturele agenda

We hebben sinds kort een interscolaire culterele agenda die we regelmatig aanvullen. Heb je iets om hierop te vermelden? Neem dan contact op met de cultuurcontactpersoon op jouw school.

Les is More: zo mooi is het Haagse onderwijs!

Met veel plezier presenteren we de nieuwe campagne Les is More, met in totaal 41 scholen voor voortgezet onderwijs in Den Haag, Rijswijk en Leidschendam-Voorburg. Met deze campagne spreken we onze waardering uit voor docenten die elke dag werkzaam zijn in de Haagse regio. We waarderen hun enthousiasme, passie en gedrevenheid. De video’s met verhalen van docenten en (oud-)leerlingen vormen de basis van de campagne. En binnenkort ontvangt elke school een speciale traktatie waarmee we aandacht vragen voor 'Les is More'.

Bekijk de video's

Erik Vermaat voltooit middenkadertraject op PrO Grotius

Onze collega Erik Vermaat, teamleider op PrO Grotius, heeft onlangs zijn middenkadertraject afgerond, een leiderschapsopleiding vanuit de samenwerking tussen Scholengroep Spinoza en VO Haaglanden, begeleid door Beekveld en Terpstra onderwijsadvies. In het middenkadertraject staat de persoonlijke leiderschapsontwikkeling van beginnende schoolleiders centraal in verbinding met de werkplek. Patrick van der Mark, directeur PrO Grotius: “Ik heb veel waardering voor de wijze waarop Erik zijn reis gemaakt heeft. Naast dat hij duidelijk zijn bestemming (omhoog) kiest, is Erik bereid om af te dalen naar onbekende plekken. Dit vraagt om doorzettingsvermogen en moed. Erik, ik ben trots op jou en je mag trots op jezelf zijn. Doe me een lol en deel aspecten van je reis met het team.”